Trudne dzieciństwo

Urodził się w 1844 roku w Niemczech w dość biednej rodzinie żydowskiej. W 1849 roku rodzina przeniosła się do Stanów Zjednoczonych, gdzie jego ojciec rozpoczął pracę jako krawiec. Oprócz średniego syna, Adama, w rodzinie dorastali również starszy John i młodsza Harriet. Rodzinie w Stanach Zjednoczonych nie przelewało się. Pewnego dnia Adam przyszedł ze szkoły z lśniącą monetą, którą otrzymał za dwie tego samego nominału, ale z wyglądu zaśniedziałe i chłopcu zdrowo oberwało się od rodzica. Okazało się, że szkolny kolega był bardziej cwany, a wymiana niezbyt korzystna dla Wortha, a młody Adam obiecał sobie, że nikt już go nie oszuka.

W 1858 roku Adam Worth zdecydował się na odważny krok: uciekł z domu i włóczył się po Bostonie, a dwa lata później przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie nawet zaczął pracować jako sprzedawca w domu towarowym. Być może jego los mógłby potoczyć się inaczej, gdyby nie wybuch wojny secesyjnej. 17-letni Adam Worth dodał sobie 4 lata, zgłosił się na ochotnika do wojska i został żołnierzem 34 Regimentu Lekkiej Artylerii, a po dwóch miesiącach służby udało mu się nawet uzyskać stopień sierżanta.


W bitwie nad Bull Run 28 sierpnia 1862 roku Adam Worth został ranny i w szpitalu ze zdziwieniem dowiedział się, że znajduje się na liście poległych. Po opuszczeniu szpitala Worth wykorzystał swoją „śmierć” do pierwszego poważnego oszustwa w swoim życiu. Zaciągał się do wojska pod różnymi nazwiskami, otrzymywał należne ochotnikom wynagrodzenie i przy nadarzającej się okazji znikał, by zmaterializować się w innej jednostce pod nowym nazwiskiem. Takich „skoczków” było w armii wielu, byli ścigani i groził im trybunał. Pod koniec wojny Worth ponownie uciekł, ale tym razem udał się do Nowego Jorku.

Kariera kryminalna

W przestępczym Nowym Jorku w 1865 roku Adam Worth czuł się całkiem komfortowo. Początkowo zarabiał na życie jako kieszonkowiec, przyuczony do "zawodu" przez ówczesną słynną złodziejkę Sophię Lyons. Zdolności przywódcze, które rozwinął w wojsku, pozwoliły mu szybko stworzyć własny gang, który specjalizował się w drobnych kradzieżach. W tym czasie nie miał jeszcze zbyt wielkiego doświadczenia, dlatego wkrótce został aresztowany w momencie kradzieży pieniędzy z wozu firmy przewozowej Adams Express. Dostał trzy lata ciężkich robót w Sing Sing, ale już kilka tygodni później uciekł z więzienia.

W tym momencie zdał sobie sprawę, że bez mecenatu nie przeżyje w Nowym Jorku i udało mu się zdobyć zaufanie Frederiki Mandelbaum (Mamy Marm), która wraz z mężem prowadziła sklep spożywczy. Tak naprawdę była ona nie tylko największym nabywcą skradzionych towarów, ale także bardzo sprytną organizatorką przestępstw. Pod auspicjami Mamy Worth zdołał przeprowadzić kilka bardzo udanych kradzieży i pomóc byłemu rzeźnikowi, Charliemu Bullardowi, lepiej znanemu jako Piano Charlie, uciec z więzienia. Wraz z kasiarzem i włamywaczem Maxem "Baronem" Shinburnem wykopali tunel pod murami więzienia. Od tego momentu rozpoczęła się wieloletnia przyjaźń między Worthem i Bullardem, a Piano Charlie znów mógł grywać Chopina na przyjęciach wydawanych przez Marm Mandelbaum.
Za to Baron Shinburn nie lubił Wortha i zazdrościł mu sukcesów w złodziejskim fachu. Ich drogi niestety jeszcze się zejdą...


W 1869 roku Worth i Bullard wybili dziurę pomiędzy Boylston National Bank a przylegającym do niego domem i ukradli ponad milion dolarów w gotówce i papierach wartościowych. Następnie pośpiesznie opuścili Stany Zjednoczone, ze względu na prawdopodobieństwo schwytania przez detektywów z Agencji Pinkertona, którym zlecono odszukanie złodziei. Tak oto przestępcy trafili do Europy.

Henry Judson Raymond

W Liverpoolu, dokąd przybyli, natychmiast zmienili nazwiska. Adam Worth został finansistą o dostojnie brzmiącym nazwisku - Henry Judson Raymond, a jego przyjaciel i towarzysz, obecnie znany jako Charles Wells, został nafciarzem z Teksasu. Nazwisko, które przyjął Worth nie było przypadkowe. Adam zapuścił wąsy i wyglądem przypominał Henry'ego Jarvisa Raymonda, założyciela New York Timesa i wybitnego polityka republikańskiego. Wykorzystał to podobieństwo i uchodził za krewnego polityka.
Przyjaciele w Europie czerpali garściami z życia i nawet... udało im się zakochać w tej samej dziewczynie. 17-letnia kelnerka Kitty Flynn nie mogła się zdecydować, ale w końcu wybrała na męża Bullarda, a na kochanka Wortha. Adam, z okazji ślubu przyjaciela, ukradł 23 tysiące funtów z kilku sklepów i podarował je nowożeńcom.

Rok po przeprowadzce do Europy wspólnicy, teraz także z Kitty, wznowili działalność przestępczą. Po przeprowadzce z Liverpoolu do Paryża w 1871 roku otworzyli modną restaurację, której dwa piętra niczym nie różniły się od innych tego typu lokali, a trzecie było nielegalnym domem gier. W przypadku nieoczekiwanej wizyty policji zakazana instytucja szybko zamieniała się w przestronną kawiarnię: stoły do gry chowano do specjalnie w tym celu wykonanych skrytek pod podłogą i w ścianach.


Oczywiście wesoła trójca występowała także w charakterze organizatorów innych przestępstw. Do opuszczenia Paryża, Adama Wortha zmusiła wizyta syna Alana Pinkertona, Williama w jego restauracji. William wiedział wszystko o przestępczej działalności Wortha w Ameryce, od dezercji po napad na bank. Przed ucieczką do Londynu Adam Worth zdołał jeszcze ukraść w swoim własnym kasynie walizkę pełną kamieni od handlarza diamentami.


W Londynie Worth wiódł podwójne życie. We własnej rezydencji był prawdziwym dżentelmenem z luksusowym otoczeniem, dworem, stajnią i wysokim statusem społecznym. Mieszkanie w Londynie stało się centrum przestępczego imperium Wortha. Jego gang składał się z zawodowych przestępców, przy pomocy których dokonywał licznych oszustw, rabunków i kradzieży. Jednocześnie Worth był przeciwny jakiejkolwiek przemocy, niezmiennie powtarzając swoim podwładnym o potrzebie treningu mózgu, w myśl zasady, że "Kto używa rozumu, nie musi używać siły".


Worth stworzył i rozbudował siatkę przestępczą na całą Europę. Zakres jej działań był różnorodny: włamania, oszustwa, napady rabunkowe na banki, fałszowanie czeków i wiele innych. Pod względem przebiegłości i nieuchwytności Adam Worth nie odbiegał w ogóle od profesora Moriarty'ego. Pomimo faktu, że William Pinkerton poinformował Scotland Yard o tym, kim naprawdę jest Henry Judson Raymond, przez wiele lat nie znaleziono dowodów na jego udział w zbrodniach. Swoją drogą Adam Worth nie skąpił środków na przekupywanie detektywów i dlatego zawsze był świadomy niebezpieczeństw lub zbliżających się pułapek.

Upadek imperium

Brat Wortha, John, również zamieszany w działalność przestępczą, został przyłapany na próbie spieniężenia fałszywego czeku w Paryżu i Adam musiał wydać sporo pieniędzy, aby go uwolnić. Nieco później stracił znacznie więcej, aby uwolnić z tureckiego więzienia cały aktyw swojej organizacji, aresztowany z fałszywymi papierami wartościowymi.

Worth od czasu do czasu, dla sportu, dokonywał przestępstw osobiście. W 1876 roku ukradł obraz autorstwa Thomasa Gainsborougha "Georgiana, księżna Devonshire". Nie można go było sprzedać, zatem dzieło pozostawało w posiadaniu samego Napoleona przestępczego świata. Kilka lat później znalazł bezpieczne miejsce w Ameryce i tam właśnie wysłał dzieło Gainsborougha.


Na jego koncie było znacznie więcej małych i dużych przestępstw: napad na wagon pocztowy z obligacjami o wartości 700 tys. franków, kradzież sejfu z diamentami na poczcie w Kapsztadzie, drobne kradzieże i wielkie oszustwa.

Adam zdążył ożenić się - z niejaką Louise Bolyan, która urodziła mu syna Henry'ego i córkę Beatrice. Tymczasem na drodze Wortha i Bullarda znów pojawił się Baron Shinburn z genialnym planem napadu na bank w Belgii. Skok niestety się nie udał, a Baron i Piano Charlie zarobili po 12 lat więzienia. Worth wyruszył na pomoc swojemu przyjacielowi, Bullardowi, ale już nie zdążył: Piano Charlie zmarł w więzieniu. Adam Worth, zszokowany utratą przyjaciela, popełnił w Belgii całkowicie bezsensowne przestępstwo: bez specjalnego przygotowania okradł karetę pocztową. Został złapany na gorącym uczynku w końcówce 1892 roku i skazany na siedem lat więzienia. Belgijska policja początkowo nie wiedziała, z kim ma do czynienia, gdyż Agencja Pinkertona nie odpowiedziała na zapytanie belgijskiej policji. Mniej dyskretny okazał się odbywający karę pozbawienia wolności Baron Shinburn, który nadal nie lubił Wortha i skwapliwie poinformował belgijską policję, kogo tak naprawdę ujęli.

Czas spędzony przez Adama w więzieniu nie należał do najszczęśliwszych - zarówno dlatego, że Max Shinburn podobno przekupił innych skazanych, aby go nieustannie dręczyli, a także dlatego, że dochodziły go złe wiadomości spoza więzienia. Jego zbrodnicze imperium zostało zniszczone przez jego "poruczników", którzy dokonywali partackich napadów, kradli jego fundusze i zadbali o zmarnowanie całego dorobku Wortha. Adam poprosił Johnny'ego Curtina, który uciekł z więzienia, o opiekę nad jego żoną. Zamiast tego Johnny ją zgwałcił, powodując u niej załamanie nerwowe. Została skierowana na leczenie, a dwoje dzieci Adama zabrał do Ameryki jego brat, John. Kitty, która przeczytała o aresztowaniu Adama w gazetach i słała mu listy oraz pieniądze na adwokatów, zmarła w 1894 roku. Również doszły go wieści z Kanady o śmierci dawnej przyjaciółki, Marm Mandelbaum.
Rozbity Worth został zwolniony z więzienia w 1897 r. za dobre sprawowanie.

Porządkowanie spraw

Zwolniony przed czasem Worth wrócił do Londynu. Odwiedził w przytułku żonę, ale ta go nie poznawała. Wtedy obrabował sklep jubilerski i uciekł do Ameryki, by wykorzystać swój ostatni "skarb". Poprosił Williama Pinkertona o pośrednictwo w zwrocie prawowitym właścicielom niegdyś skradzionego obrazu „Georgiany, księżnej Devonshire”, w zamian za nietykalność i 25 tysięcy funtów.

Po otrzymaniu pieniędzy, Adam Worth wrócił ze swoimi dziećmi do Londynu i do końca swoich dni wiódł życie szanowanego, ale niezbyt bogatego dżentelmena. Zmarł 8 stycznia 1902 r. Po jego śmierci William Pinkerton otoczył dyskretną opieką dzieci Wortha, które przeniosły się z Londynu do Nowego Jorku. Gdy syn Wortha, Henry osiągnął pełnoletniość, Pinkerton spełnił obietnicę daną wcześniej Adamowi i zwerbował do pracy w swej agencji detektywistycznej syna "Napoleona zbrodni".